Levenslessen van een eigenzinnige eenling (Homestay Swaziland)

Vanonder zijn gehaakte Rastafari muts kijken twee vriendelijke ogen mij aandachtig aan. Hij is een eigenzinnige verschijning. Met dreadlocks nonchalant hangend op zijn schouders en verwassen kleding die hem gek genoeg siert.

Hij draagt een opmerkelijke rust over zich heen. Een ongrijpbare wijsheid. Hoewel hij pas 33 jaar jong is, verraden de grijze plukjes in zijn baard dat hij geen zorgeloos leven leidt. In zijn zoektocht naar geluk heeft deze man een groot offer gemaakt.

Hij heet Bobo en hij heeft gekozen voor dit leven. Een simpel bestaan zoals wij dat niet kennen. Geen elektra of stromend water. Geen overdadige spullen. Al 10 jaar woont hij hier in dit minuscule dorpje genaamd Kaphunga, in Swaziland. Alleen. Geen vrouw en geen kinderen, wat vrij opmerkelijk is voor de Swazi cultuur. Bobo heeft weinig nodig om gelukkig te zijn, zo lijkt het.

Dat deze eenling het liefst op zichzelf is, is een overhaaste conclusie. Hij is blij dat we er zijn. Met een brede glimlach staat hij ons bij het houten poortje op te wachten. Mijn moeder, zus en ik komen een nachtje slapen en krijgen voor 24 uur een inkijkje in zijn leven. Want te midden van dit glooiende landschap in Swaziland houdt hij zijn homestay.

Slapen in hutjes van gras en takken

Bobo gaat ons voor, haast schuifelend op zijn badslippers. Er is hier geen reden tot haast. Het eerste dat me opvalt zijn de mooi aangeharkte zandpaadjes die van hut naar hut slingeren. Midden in de natuur wonen heeft zo zijn voordelen. Overal groen, bloemen en grote rotsen. Koeien op de weg. En een adembenemend uitzicht in alle windrichtingen. Hij leidt ons langs zijn traditionele “beehive” hutten, een soort bijenkorfhuisjes gemaakt van gras en stevige takken. In deze Swazi en Zulu hutten sliepen de mensen vroeger. Zelf brengt hij tegenwoordig zijn nachten door in een ecologisch huisje van leem, met een opvallende deur in vrolijke reggae-kleuren. Ya man!

Op handen en voeten kruipen we door de piepkleine ingang van onze hut. Terwijl buiten het zweet op onze rug staat, treedt de koelte ons hier tegemoet. Wat een verademing! Tegen de verwachtingen in is het er brandschoon en best wel ruim. Op de grond liggen twee 2-persoonsmatrassen. Hier mogen we met z’n drieën slapen, maar in aparte hutten van elkaar kan ook. Wij besluiten de hut te delen en onze gastheer dekt de bedden op met dikke dekens.

“This is where the magic happens”

Bobo leeft eenvoudig. Het dagelijks leven speelt zich hier buiten af en toch heeft hij zijn zaakjes netjes voor elkaar. Hij heeft overal een aparte ruimte voor: een met golfplaten overdekte vuurplaats, een ruimte voor zijn keukengerei en een plek om te eten. “Het kleinste kamertje heeft de allerbeste view”, zegt hij, wijzend naar het primitieve toilethuisje helemaal achterin. Ik struin het zandpad af en tref aan de rand van de heuvel een klein hokje aan. Aldaar, een grote kist met een diep gat erin. “So, this is where the magic happens”, grinnik ik. De boel is netjes afgedekt met een grote houten plank. Naast de wc staat een zak donkere aarde, om er compost van te maken. Niets gaat hier verloren. Nature calls, dus ik ga zitten en kijk vanaf mijn houten troon kilometers ver uit over de vallei.

De filosofie van de eenvoud

We drinken koffie uit een ouderwetse emaille mok. Zo’n witte met een zwarte gebarsten rand. Na het uitwisselen van de eerste beleefdheden blijkt al gauw dat we hier te maken hebben met een fascinerende levensfilosoof. Een oude ziel met een diepgewortelde wijsheid: Bobo gelooft in de filosofie van de eenvoud. “Lekker makkelijk”, zul je misschien denken, “hij weet niet beter.” Maar niets is minder waar. Hij kent het leven voorbij deze heuvels. Het gehaaste leven, onze materialistische maatschappij, de grote steden. Bezocht Engeland en woonde in Johannesburg. Kreeg allerlei kansen toegespeeld op werkgebied. Het was niets voor hem: “Teveel drukte, vervuiling en kunstmatigheid. Overal ter wereld raken mensen steeds verder verwijderd van de natuur en hun cultuur. Hun fundamentele behoeften raken aangetast en ze verliezen de verbinding met zichzelf. Dat is heel ongezond”.

Ik bedenk me hoe ik mezelf in zijn verhaal herken. Ook ik was die connectie met mezelf verloren. Geconditioneerd door de maatschappij en gedreven door verwachtingen ging ik haast kunstmatig door het leven. Het onderdrukken van mijn behoeften maakte me letterlijk ziek. Dat harnas herkennen en afdoen was een enorme bevrijding, maar toch… het gevaar blijft altijd op de loer liggen. Al die prikkels. Zie jezelf daarin maar eens staande te houden. Bobo maakte hierin een hele krachtige keuze en dat fascineert me enorm. Deze homestay belooft een leerzame ervaring te worden.

Wereldverbeteraar met een missie

Tien jaar geleden koos hij heel bewust voor dit primitieve bestaan. Het is een intelligente man. Hij spreekt zorgelijk over global warming en leeft met diep respect voor de natuur. Hoewel hij op zijn privacy is gesteld, heeft hij een sociaal karakter. Een warme en aandachtige persoonlijkheid die de kunst van het luisteren beheerst. Hier word je echt gehoord. En gezíen. In zijn Swazi Village Homestay ontvangt hij gasten uit de hele wereld. Zijn missie? De kloof dichten tussen al die verschillende culturen. Mensen bewust maken. “Het is een groot voorrecht om mijn cultuur en traditionele levensstijl te delen.”

Toch kleeft er een keerzijde aan zijn solitaire bestaan. “Soms mis ik gezelschap om me heen. Vooral tijdens het eten zou het fijn zijn om iemand te hebben”, bekent hij. Er komen wel mensen langs, maar hij mist zijn familie die 100 kilometer verderop woont. Eens in de twee maanden zoekt hij hen op. Op mijn vraag of zij ook wel eens bij hen komen, antwoordt hij quasi verontschuldigend: “Nee, dat is helaas nog niet gebeurd. Ik denk dat het niet in hen opkomt. Maar ik ben blij dat ik altijd bij hen terecht kan.” Zijn antwoord ontroert me. Ik zie de droevige blik in zijn ogen en besluit er niet op door te vragen.

Verbonden met een spiritueel krachtveld

De stilte is haast oorverdovend. Voor me staat een zware gietijzeren pan met maïspap. Het is 7:15 uur en we zitten aan het ontbijt. Krachtvoer met bruine suiker en citroen. Bobo roostert brood boven het open vuur en zet ons nog wat toast, jam en koffie voor. Het smaakt goed. Hoewel ik lekker geslapen heb in onze koele hut, had ik best wat langer willen blijven liggen. Toch geniet ik van de stilte en kijk ik uit naar ons bezoek aan de naastgelegen schooltjes vandaag.

“First, I would like you to meet my ancestors”. Bobo wenkt ons en we volgen hem naar één van de beehive hutten in zijn tuin. We trekken onze schoenen uit en kruipen naar nieuwsgierig binnen. Het is er donker en we wachten op wat er komen gaat. Bobo vertelt een indrukwekkend verhaal over de invloedrijke rol die overledenen, de voorouders, hebben binnen de Swazi-cultuur.

De beehive waarin we zitten, is speciaal voor hen gebouwd. Een traditie die elke Swazi-familie in stand houdt, want op deze uiterst heilige plek is de verbinding met de voorouders het grootst. Een soort spirituele krachtveld waarin hen om raad wordt gevraagd. Hier vindt belangrijk familieoverleg plaats en in tijden van nood kunnen mensen hier terecht. Zo is deze plek een veilig toevluchtsoort voor vrouwen: uit respect voor de voorouders zal een vrouw hier nooit verkeerd behandeld worden. Wie hier binnenkomt, blijft onaangetast.

17 koeien op afbetaling

In deze cultuur is het heel gewoon dat vrouwen ondergeschikt zijn aan hun man. De man beslist over werkelijk álles. Of zij naar de markt mag, wat voor eten ze moet kopen, of ze op een baantje mag solliciteren en wat er met het geld gebeurt. “Nou, dan heb je aan mij een slechte,” protesteert mijn zus. Er wordt hard gelachen, want ook Bobo weet dat het er in onze cultuur heel anders aan toe gaat. Het is een openhartig gesprek waarin we alles mogen vragen. We praten over het huwelijk en over kinderen. Monogame relaties bestaan hier niet. “Een man mag met meerdere vrouwen getrouwd zijn. Die vrouwen weten het van elkaar, maar het is niet zo dat ze graag bij elkaar op de koffie gaan”, knipoogt hij. Overigens betaalt de man voor elk huwelijk een forse bruidsschat: 17 koeien voor de familie van de bruid. En ja, dat mag ook op afbetaling, zolang alles maar netjes wordt voldaan. Als de man overlijdt, is het aan zijn familie om het resterende koeiensaldo af te lossen.

Voor gehuwden is het een absolute must om te zorgen voor nakomelingen. “Wat als iemand geen kinderen kan krijgen?” vragen wij ons terecht af. Met enige gêne legt Bobo uit dat dit binnen de familie wordt opgelost. Blijkt de vrouw onvruchtbaar, dan verwekt haar man een kind bij één van haar familieleden, meestal haar zus, die vervolgens zijn tweede vrouw wordt. Ligt het fysieke probleem echter bij de man, dan zijn de consequenties bijzonder schokkend. Een man zal nooit erkennen dat hij onvruchtbaar is, zelfs niet richting zijn echtgenote. Dat is een kwestie van gezichtsverlies en dus wordt hier nooit over gesproken. Toch moet dit uitzicht op een kinderloos bestaan worden opgelost. Daarom zorgt één van zijn familieleden, meestal zijn broer, stiekem voor het bezwangeren van zijn vrouw. Of de man dit ooit te weten zal komen? “Nooit.” antwoordt hij ernstig. “Dat zou een te grote schending van zijn ego zijn. Zo onoverkomelijk groot zelfs, dat hij zijn broer zou moeten vermoorden.”

Gelukkig heeft Bobo hier geen persoonlijke ervaringen mee. Hij leeft zijn primitieve bestaan in stilte, zonder vrouw of kinderen om zich heen. Hij heeft zijn ruimte nodig en leeft het leven op zijn eigen bijzondere manier. Ja, de prijs die hij daarvoor betaalt is groot, want eenzaamheid is onvermijdelijk. Dat is zijn offer. Spijt van zijn keuze heeft hij echter niet. “Ik ben iemand die niet in spijt gelooft”, legt hij uit, “ik maak me geen zorgen over gisteren of morgen. Ik leef mijn leven van dag tot dag. Voor mij is dat een goede levensstijl.”

De eeuwenoude zoektocht naar geluk

Dat Bobo zo weinig nodig heeft om gelukkig te zijn, zet me aan het denken. Wat heb ik nou werkelijk nodig? In onze westerse samenleving is er een overvloed aan spullen, keuzes en afleidingen. Een eindeloos labyrint waarin we worden we uitgedaagd de weg te vinden naar een leven dat bij ons past. “Hope to see you in another life”, zei hij bij het afscheid. Want hij gelooft, net als ik, dat we keer op keer op aarde worden gezet om te leren. Totdat we de ware essentie van het leven ontdekken. De kleine dingen waarin groots geluk schuilt. Bobo vond zijn eigen weg en maakte daar een krachtige keuze in.

Voor velen blijft het leven een zoektocht naar geluk. Mijn ontdekkingsreis startte een aantal jaren geleden, toen ik werd getroffen door een langdurige burn out. Sindsdien sta ik bewust in het leven en probeer ik keuzes te maken die passen bij wie ik werkelijk ben. Met vallen en opstaan. Het is een continu proces.

Het is goed om voor je eigen geluk te durven kiezen, net als Bobo. Of ik zijn leven zou kunnen leiden? Dat niet. Een leven zonder mijn geliefden wil ik niet. En leven in primitieve eenvoud is niet zaligmakend. Wel beantwoordde Bobo een van de grootste levensvragen in onze maatschappij: “Wat heb ik nodig om gelukkig te zijn?” Het antwoord is pijnlijk eenvoudig: niets. Stop met zoeken, want je gaat het nooit vinden in het externe. Dat neem ik mee uit deze ervaring: omarm wie je werkelijk bent en begin bij jezelf. Want geluk komt altijd van binnenuit.

“Hope to see you in another life.”

Tip: Swaziland door de ogen van de locals

Wij boekten deze homestay bij Local Hero Travel, als onderdeel van onze reis door Zuid-Afrika en Swaziland. Tijdens ons verblijf bij Bobo brachten we een bezoek aan het dorp, de naastgelegen scholen en de traditionele markt in Manzini. Ook namen we een kijkje bij een familie die iets verderop woont. Ontzettend bijzonder om onder begeleiding van een local de cultuur te leren kennen. Hierover meer in mijn volgende blog.

Local Hero Travel is een kleinschalige Nederlandse reisorganisatie die je in contact brengt met een local voor het regelen van (een gedeelte van) je reis. Super bijzonder, want zo doe je iets terug voor de lokale economie en bezoek je de meest authentieke plekjes. Ben je nieuwsgierig wat ze voor jou kunnen organiseren? Geef dan via deze link je wensen door en je krijgt een persoonlijk en (en vrijblijvend) reisadvies van jouw local hero Tanja.